1 Mayis'in neden Uluslararasi Isciler Gunu oldugunu ve neden kutlamamiz gerektigini pek fazla bilen yok. Hersey yuzyildan fazla bir sure once, Amerikan Emek Federasyonu'nun "sekiz saat 1886 Mayis'inin 1'i itibariyle yasal gunluk calisma suresi olmalidir" ifadelerini tasiyan tarihsel onergeyi kabul etmesi ile basladi.

Chicago
Olaylarinin Tarihi

[1 Mayis'in Anarsist Kokenleri]

Cevirenin Notu: Cevirenin metine yaptigi
eklemeler, açiklamalar vb, [...] ile gosterilmistir.

1 Mayis'in neden Uluslararasi Isciler Gunu oldugunu ve neden
kutlamamiz gerektigini pek fazla bilen yok. Hersey yuzyildan fazla
bir sure once, Amerikan Emek Federasyonu'nun "sekiz saat 1886
Mayis'inin 1'i itibariyle yasal gunluk calisma suresi olmalidir"
ifadelerini tasiyan tarihsel onergeyi kabul etmesi ile basladi.

Bu gunun oncesindeki aylarda, binlerce isci daha kisa [calisma]
gunu icin mucadeleye katilmisti. Kalifiye ve kalifiye olmayan, siyah
ve beyaz, erkek ve kadin, yerli ve gocmen, tum isciler katilmislardi.

Chicago

Sadece Chicago'da 400.000 [isci] greve cikmisti. sehrin gazetesi
"fabrika ve imalathanelerin uzun bacalarindan hic bir duman
yukselmiyordu, ve her sey Sebt Gunu [Musevilerin calismadiklari
cumartesi gunu] benzeri bir gorunumdeydi". Burasi ajitasyonun ana
merkeziydi, ve iste tam burada anarsistler isci hareketinin on
saflarinda yer aliyorlardi. Hic de azimsanmayacak bir sekilde,
onlarin [anarsistlerin] faaliyetleri sayesinde Chicago onemli bir
sendika merkezi haline geldi ve yine sekiz-saat hareketine en buyuk
katkiyi sagladi.

1 Mayis 1886'da sekiz saatlik grev sehri derinden sarsti,
McCornick Harvester Co.'nun calisanlarinin yarisi [greve] katildi.
iki gun sonra, yine greve katilan "kereste iscileri" sendikasinin
6.000 uyesi kitlesel bir miting duzenlediler. McCormick fabrikasindan
sadece bir blok otede duzenlenen mitinge oradaki grevcilerden 500
kadari da katildi.

Isciler Merkez Isci Sendikasi [ing. Central Labour Union]
tarafindan toplantida konusma yapmasi talep edilen anarsist August
Spies'in konusmasini dinlediler. Spies iscileri birarada durmaya ve
patronlara karsi teslim olmamaya cagiran konusmasini yaparken, grev
kiricilar yakindaki McCormick fabrikasina yonelmislerdi.

"Kereste iscileri"nce desteklenen grevciler sokaktan asagi dogru
ilerlediler ve greve katilmayan iscileri tekrar fabrikanin icine
girmeye zorladilar. Birdenbire 200 kisilik bir polis gucu olay yerine
geldi, ve hic bir uyarida bulunmadan sopa ve tabancalarla kalabaliga
saldirdilar. En azindan bir grevciyi oldurduler; bes, altisi ciddi
olmak uzere cok sayida kisiyi yaraladilar.

Tanik oldugu vahsi saldirinin kizginligiyla Spies Arbeiter-Zeitung
(Alman gocmen iscilerinin gunluk anarsist gazetesi) burosuna gitti,
ve iscileri ertesi gece duzenlenecek olan protesto mitingine
katilmaya cagiran bir genelgeyi yayinladi.

Protesto Mitingi Haymarket Alani'nda gerceklesti ve Spies ile
beraber sendika hareketinde etkin olan iki diger anarsist, Albert
Parson ve Samuel Fielden katilanlara hitap etti.

Polis Saldirisi

Konusma boyunca kalabalik oldukca duzenliydi. Mitingin basindan beri
orda bulunan Vali Carter Harrison "polis mudahalesini gerektirecek
bir sey olacaga benzemiyor" sonucuna varmisti. Polis sefi John
Bonfield'e de bu yonde tavsiyelerde bulundu; ve karakolda beklemekte
olan buyuk sayidaki yedek polis gucunun evlerine gonderilmesini salik
verdi.

Fielden toplantiyi sona erdirirken saat aksamin onuna
yaklasiyordu. Saganak halinde yagmur yagiyordu ve yanlizca 200
civarinda insan alanda kalmisti. Ansizin Bonfield komutasindaki 180
kisilik bir polis birligi [toplantiya] mudahele ederek, insanlara
hemen dagilmalarini emrettiler. Fielden "biz barisciliz"
diyerek [bunu] protesto etti.

Bomba

Iste tam bu sirada polislerin arasina bir bomba firlatildi. [Bomba
polislerden] birisini oldururken, alti tanesi olumcul olmak uzere
diger 70 tanesini de yaraladi. Polis izleyicilere ates acti. Polis
tarafindan oldurulen ve yaralanlarin kesin rakami hic bir zaman
aciklanmadi.

Tum Chicago'yu bir teror ruzgari kavurdu. Basin ve vaizler
bombanin anarsist ve sosyalistlerin isi oldugunda israr ederek,
intikam cagrilari yapiyorlardi. Toplanti salonlari, sendika burolari,
yayinevleri ve evler basildi. Tum bilinen sosyalist ve anarsistler
toplandi. Hatta sosyalizm ve anarsizmin anlami hakkinda bilgisi dahi
olmayan pek cok kisi tutuklandi ve iskenceye ugradi. "once baskini
yap, yasayi ondan sonra ara" Devlet Savcisi Julius Grinnell'in
kamuya yaptigi bir aciklamaydi.

Dava

Nihayetinde sekiz erkek "cinayete suc ortakligi" [sucundan]
davada yer aldilar. Bunlar emekci hareketi icinde etkili olan Spies,
Fielden, Parsons ve diger bes anarsistti --Adolph Fisher, George
Engel, Michael Schawab, Louis Lingg ve Oscar Neebe.

Dava Cooke Contry Agir Ceza Mahkemesinde 21 Haziran 1886'da
basladi. Juri uyeleri her zamanki gibi bir kutudan isim cekilmesi
suretiyle secilmedi. Devlet savcisi tarafindan gorevlendirilen ozel
hakimin talebiyle mahkeme adaylari secti. Savunmanin, [bu] ozel
hakimin acikca yaptigi "Bu davayi ben yonetiyorum ve ne yaptigimi
da biliyorum. Bu adamlarin asilacaklari olum kadar kesin"
seklindeki ifadeyi delil olarak sunmasina izin verilmedi.

Sahte Juri

Neticede ortaya cikan jurinin kompozisyonu oldukca gulunctu;
isadamlari, onlarin calisanlari ve olen polislerden birisinin
yakinindan olusuyordu. Devlet mahkemeye, bu sekiz kisiden herhangi
birisinin ne bombayi attigina, ne bombalamayla ilgili olduklarina ve
hatta ne de bu tip eylemleri kabul ettiklerine dair hic bir kanit
sunmadi. Aslinda bu sekiz kisiden sadece ucu o aksam Haymarket
Meydani'ndaydi.

Konusmacilarindan birisinin dahi siddeti tesvik ettigine dair hic
bir kanit yoktu; aslinda durusmadaki tanikligi sirasinda Vali
Harrison konusmalari "zararsiz" olarak nitelendiriyordu.
siddete yonelik herhangi bir onceden tasarlamanin olduguna dair
herhangi bir kanit da sunulmadi. Gercekte, Parsons iki kucuk cocugunu
da toplantiya getirmisti.

Hukum Veriliyor

Yargilanan bu sekiz kisinin aslinda anarsist inanclari ve sendika
faaliyetleri nedeniyle yargilandiklari basindan beri belli olmustu.
Savci Grinnell'in juriye hitaben yaptigi kapanis konusmasinda gecen
su sozlerin tanikliginda durusma basladigi gibi sona erdi; "Kanun
yargilaniyor. Anarsi yargilaniyor. Bu adamlar secildiler, ve Buyuk
Juri tarafindan ayirildilar, ve onder olduklari icin suclandilar.
Kendilerini takip eden binlercesinden daha fazla suclu degiller.
Jurinin iyi insanlari; bu adamlari mahkum edin, onlari ornek yapin,
asin onlari ve kurumlarimizi, toplumumuzu kurtarin".

Agustos'un 19'unda saniklardan yedisi olum ve Neebe ise 15 yil
mahkumiyet cezasina carptirildi. Serbest birakilmalari icin
duzenlenen kitlesel uluslararasi kampanyalardan sonra, devlet
"uzlasarak", Schwab ve Fielden'in cezalarini omur boyu hapis cezasina
cevirdi. Lingg celladina ihanet ederek idamlardan bir gun once
intihar etti. 1887 yili 21 Kasim'inda Parsons, Engel, Spies ve
Fischer asildilar.

Ozur

Cenaze torenine 600.000 emekci katildi. Neebe, Schwab ve
Fielden'i serbest birakmak icin baslatilan kampanyaya devam edildi.

[Bu uc anarsist] 26 Haziran 1893'de Vali Altgeld tarafindan
serbest birakildilar. [Vali] bu insanlarin yeterince aci cektiklerine
inandigindan degil, yargilandiklari davada sucsuz olduklarini
dusundugu icin onlara af imkani tanidigini acikca belirtti. Onlar ve
asilanlar "histeri, ayarlanmis jurilerin ve tarafli bir
jurinin" kurbanlariydilar.

Yetkililer yargilamalarin oldugu donemde bu tip baskilarin
sekiz-saat hareketini geriletecegine inaniyorlardi. Gercekte ise,
sonradan ortaya cikan kanitlar, celik patronlarinin isci hareketine
olan itimati sarsmak amaciyla duzendikleri gizli bir tesebbusun
parcasi olarak, bombanin Kaptan Bonfield icin calisan bir polis ajani
tarafindan atilmis olabilecegini gosteriyor.

Spies olum cezasini takiben mahkemeye hitap ederken, bu gizli
tesebbusun basarili olamayacagindan oldukca emindi: "Eger bizi
asarak ... tahakkum altindaki milyonlarin, sefalet icinde calisan ve
kurtulusu arzulayan, [kurtulusu] bekleyen milyonlarin bu hareketini,
isci hareketini ezebileceginizi umuyorsaniz -eger dusunceniz buysa, o
zaman asin bizi! Burada bir kivilcimi ezeceksiniz, ama surda, burda
veya orada, arkanizda, -ve onunuzde, ve her yerde alevler yukseliyor.
Bu gizli bir ates. Bunu asla sonduremezsiniz".

Devrimci Politika

Chicago'daki ilk 1 Mayis gosterisinden bir yuzyil sonra simdi
neredeyiz? Sendika --merkez burosundan yilda tek bir kere disariya
cikarabildigimiz-- bayraklarimizla sehri dolasiriz. Sonra da sikici
sendika burokratlarinin ayni derecede sikici (ve genellikle de
oldukca anlamsiz) konusmalarini dinleyerek dikilip dururuz. 1
Mayis'in bir zamanlar tum dunya iscilerinin guclerini gosterdigi,
ulkulerini segiledigi ve basarilarini kutladigi bir gun oldugunu sik
sik kendinize hatirlatmaniz gerekir.

Bunun "bir zamanlar" boyle olmasi onemlidir. Bunu tekrar
yapabiliriz. Bagimsiz bir emekci sinif politikasina ihtiyacimiz var.
Hukumet ve patronlarla isbirligine hayir. Atgozlukleri icinde kismi
bir gorus degil, yoldas emekcilerle mucadelede gercek bir dayanisma.
issizlerin calisabilmesi icin, hic bir ucret kaybi olmadan calisma
saatlerini daha da azaltmaliyiz.

Devrimci bir politikaya ihtiyacimiz var. Bu ise bizi, digerlerinin
ozgurluklerine mudahale etmemekten baska hic bir sinir tanimayan, bir
ozgurlugun oldugu gercek bir sosyalizme dogru goturen bir politika
demektir. Gercek demokrasiye dayanan bir sosyalizm --bugun oldugu
gibi-- bazi yoneticileri secebileceginiz, ama yoneticiler olmadan
yasamayi secemeyeceginiz bir pandomim degil. Karardan etkilenen
herkesin kararin alinmasi sirasinda soz soyleme firsatina sahip
olacagi gercek bir demokrasi. Etkin bir sekilde koordine edilen
isyerleri ve topluluk konseyleri demokrasisi. uretimin ayricalikli
azinliklarin kari icin degil, gereksinimleri karsilamak icin
yapildigi bir toplum. Anarsizm.

----------------------------------

"Sessizligimizin bugun bogdugunuz seslerden cok daha guclu olacagi
bir gun gelecek"

Chicago sehitleri, [bir amac ugruna olen kisi anlaminda tek kelime bu
sanirim, ing. martyr] her ne kadar devlet "Anarsiyi ...
yargilama"yi amaclasa da, kendi olumlerinin anarsist ulkunun de olumu
olmayacagini biliyorlardi. Bugun anarsist hareket tarihsel olarak hic
bir zaman olmadigi kadar cografi olarak yayginlasmis durumda. Artik 1
Mayis sadece Chicago sehitlerinin anildigi bir gun degil, ayni
zamanda da kapitalizme karsi saldiriya gecmenin gunudur.

Ceviri: Anarsist Bakis

This article in English